Jestem zwolennikiem zrównoważonego rozwoju dostosowanego do biznesu – takiego, który ułatwia zarządzanie firmą, zwiększa sprzedaż lub usprawnia wybór dostawców. Uważam, że wymaganie od biznesu więcej niż wypełnianie obowiązków prawnych i podatkowych nie zawsze jest konieczne. Po doświadczeniach z kilkoma dużymi projektami CSR-owymi, przygotowanymi dla firm takich jak Citi Handlowy, Fundacja Kronenberga czy włoski bank Unicredit, zauważyłem, że wpływ CSR-u na strategię firm jest ograniczony – a w sektorze MŚP praktycznie nie istnieje.

Z tego względu, z optymizmem przyjąłem wiadomość o wprowadzeniu Dyrektywy o Zrównoważonym Raportowaniu Firm (CSRD), która od 2026 roku ma obejmować także MŚP. Uważam, że to szansa na podniesienie standardów prowadzenia zrównoważonego biznesu. Dlatego właśnie od ponad dwóch lat śledzę z zapartym tchem, co dzieje się w obszarze ESG i CSRD, starając się zrozumieć kierunek zmian oraz dostosować ofertę Atland Consulting do konkretnych potrzeb rynku.

Brałem udział w takich wydarzeniach jak Global Impact Summit w Maladze. Razem z Konfederacją Lewiatan i kolegami z Attention Marketing zorganizowaliśmy warsztaty na temat ESG dostosowane do biznesu, aby poznać obawy i wątpliwości polskich przedsiębiorców. Podobne wydarzenie przygotowaliśmy w Gdańsku z Pracodawcami Pomorza i Tomkiem Smorgowiczem.  Aby dodatkowo wzbogacić swoje zrozumienie tego kompleksowego tematu, podjąłem studia w Imperial College London w zakresie ESG i ewaluacji wpływu ( zdecydowanie nie najbardziej adekwatne tłumaczenie z angielskiego słowa Impact). Przeprowadziłem także szereg rozmów z przedstawicielami Komisji Europejskiej, szukając odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób ESG wpłynie na firmy, rynek, finansowanie publiczne oraz modele gospodarcze.

Moje wnioski

Obawiam się, że ESG i CSRD mogą stać się kolejnym narzędziem dla audytorów i przedłużeniem CSR-u. Zamiast być motorem napędowym dla zrównoważonego prowadzenia biznesu, może to być kolejny wymóg raportowy bez realnego wpływu na strategię firm. Szybkie tempo wdrażania zielonej transformacji w Europie, narzucone przez von der Leyen, może przynieść odwrotne od założonych skutki, szczególnie w sytuacji, gdy firmy muszą konkurować w globalnym i niestabilnym środowisku.

Dwa podejścia do ESG w biznesie
Obecnie widzę dwa sposoby wdrażania ESG w firmie:

1. Zgodność z CSRD – wdrożenie systemu raportowania, które dla dużych firm obejmuje nawet 1100 wskaźników.
2. Strategiczne zarządzanie ESG – wykorzystanie ESG jako narzędzia do zwiększania przychodów, budowania lojalności klientów czy efektywności współpracy z dostawcami. W Atlandzie wybraliśmy tę ścieżkę.

Zauważamy, że większość naszych klientów nie za dobrze radzi sobie z analizą danych dotyczących ESG, a w natłoku wskaźników, systemów raportowania i zmieniających się ram prawnych trudno jest im spojrzeć na swój biznes z szerszej perspektywy i zidentyfikować, jakie konkretne działania przynoszą największy pozytywny wpływ i jak ten wpływ pokazać.

Praktyczne narzędzia – SROI i Triple Bottom Line Canvas
Stawiając czoła temu wyzwaniu, przetestowałem wiele metodologii i narzędzi dostępnych na rynku, które mają służyć do łatwiejszego wdrażania ESG. Spośród nich  wybrałem dwa, z których korzystamy i i które uważam za szczególnie efektywne: algorytm SROI (Social Return on Investment) oraz Triple Bottom Line Canvas (TBL). Ich cel jest prosty – zwiększenie dochodów, lojalności klientów czy efektywności operacyjnej dzięki wdrożeniu ESG do modelu biznesowego firmy.

Żeby w prosty sposób zobrazować użycie tych narzędzi, pozwolę sobie podać przykład naszego klienta z Niemiec – Wunderflats. Na wstępie przyjrzeliśmy się modelowi biznesowemu firmy oraz jej wynikom i przeanalizowaliśmy je pod kątem ESG zadając sobie pytanie, na którym obszarze najbardziej nam zależy. W tym celu wykorzystaliśmy TBL, które w przejrzysty sposób pomaga przeprowadzić podobną analizę. Postanowiliśmy skoncentrować się na “S”-„Społeczny”, ponieważ firma prowadzi platformę cyfrową z mieszkaniami dla uchodźców. Dzięki nim 30 000 uchodźców z Ukrainy znalazło dach nad głową poza państwowymi placówkami i obozami. Aby efektywnie pokazać wpływ Wunderflats, zamiast rozdrabniać się na wiele tematów jak liczba uchodźców, jakość ich życia, zdrowie psychiczne, dostęp do edukacji dzieci itp., postanowiliśmy wziąć pod lupę wyłącznie administrację publiczną i jej priorytety, czyli cena i efektywność kosztowa. Z pomocą metody SROI, obliczyliśmy, że rozwiązanie oferowane przez Wunderflats jest 8 razy tańsze niż tradycyjne rządowe sposoby znajdowania mieszkań dla uchodźców, generując oszczędności blisko 80 milionów EUR dla niemieckiego skarbu państwa. Ta analiza pozytywnego wpływu bezpośrednio przyczyniła się do wzrostu obrotów firmy w segmencie B2G.

Podsumowanie
Zrównoważona strategia biznesowa oparta na ESG powinna bezpośrednio wspierać model biznesowy. Moralne podejście czy legislacyjne wymogi niestety zwykle nie wystarczą. Nasza uwaga nie powinna koncentrować się wyłącznie na lepszym  raportowaniu czy dodatkowych audytach, ale na realnej zmianie, która wzmocni nasze działania i jednocześnie przyczyni się do zrównoważonego rozwoju biznesu. Aby to osiągnąć musimy znać słabe i mocne strony naszego biznesu oraz potrzeby naszych interesariuszy i na tej podstawie wybrać obszary ESG, które najlepiej się w ten obrazek wpisują.